فلسفه ی وجودی
کمک های مردمی در دانشگاه های تراز اول جهان، سهم قابل توجهی از جریان های مالی ورودی به دانشگاه را دارند.
نیکوکاری در جامعه به شکل های گوناگون برای اشخاص حقیقی و حقوقی انجام میشود. دانشگاه نیز با توجه به تصویری که در جامعه دارد، میتواند کمک های قشرهای گوناگون جامعه را جذب و به نیازهای اثرپذیرانش پاسخ دهد. جذب بهتر کمک ها نیاز به شناسایی انواع نیکوکاران و همچنین نیازهای دانشگاه در زمینه های گوناگون دارد. وجود یک نهاد متولی برای جذب و تخصیص منابع از محل هدایا و وقف، میتواند به رفع بهترِ نیازهای دانشگاه و اثرپذیرانش، کمک شایانی بکند.
برقراری ارتباط با نهادهای گوناگون درون دانشگاه و دانستن نیازهای آنان و پیداکردن نیکوکارانی که خواست و توان پاسخگویی به آن نیازها را دارند از کارکردهای اصلی نظام تأمین منابع از محل هدایا و وقف است؛ برپایی این نظام به دست مرکز انجام گرفته است اما در حال حاضر راه اندازی و ادامه ی کار آن به عهده ی بنیاد حامیان دانشگاه صنعتی شریف است، نهادی که به طور حرفه ای و با برنامه، به دنبال منابع مناسب برای پاسخ دادن به نیازهای دانشگاه و اثرپذیران آن است.
چگونگی اجرا و اقدامات
اقدامات انجام شده در این حوزه با توجه به دید کلان، طراحی شده اند؛ روشن شدن وضعیت ساختارهای موجود دانشگاه برای جذب کمک از بیرون، تمرکز بر یکپارچگی این ساختارها و همچنین تعیین نهادی به عنوان متولی جذب کمک ها، هدایا و اوقاف، از مواردی هستند که در تعیین اقدامات، دیده شدهاند.
اقدامات انجام شده
اقداماتی که تا به حال برای برپایی و راه اندازی نظام تأمین منابع از محل هدایا و وقف انجام شدهاند، با توضیحات کوتاهی در پی میآیند؛ شایان یادآوری است که شماری از آنها به دست مرکز و شماری دیگر به دست بنیاد حامیان دانشگاه انجام گرفته اند.
-
طراحی ساختار یکپارچه و منسجم در جذب منابع از محل هدایا و وقف
بهره مندی از ظرفیت نیکوکاران برای حمایت از دانشگاه، نیازمند برنامه ریزی مناسب و درست کردن سازوکارهای شفاف و اعتمادساز است. افزون بر آن با توجه به گوناگونی و شمار بالای حامیان و وجود نهادهای مختلف در دانشگاه برای جلب حمایت ایشان، این نگرانی وجود دارد که نیکوکاران با چندین نهاد از سوی دانشگاه روبرو شوند که برای جذب کمک نزد آنها رفته اند؛ به همین خاطر ساختاری یکپارچه و منسجم برای هماهنگی فعالیت نهادهای علاقمند در جذب منابع از محل هدایا و وقف به دست مرکز، طراحی شد. در این ساختار، حامیان دانشگاه در سه گروه دانش‌آموختگان، والدین دانشجویان و نیکوکاران مستقل دستهبندی شده اند. در ساختار پیشنهادی، تقسیم وظایفی میان انجمن فارغ التحصیلان، باشگاه والدین (در حال پایه گذاری) و دانشکده ها با محوریت بنیاد حامیان دانشگاه برای جذب منابع از محل هدایا و وقف صورت گرفته است.در ساختار طراحی‌شده، علاوه بر جلب حمایت نیکوکاران، به موضوع مدیریت سرمایه نیز توجه شده و مدیریت منابع جذب‌شده بر عهدهی بنیاد حامیان دانشگاه گذاشته شده است که این مهم با همکاری کارگزاران امین انجام میشود. افزون بر آن، تخصیص منابع جذب‌شده به نیازهای دانشگاه با برنامه و طبق اولویت های تعیین‌شده در هیأت رئیسه ی دانشگاه، انجام میگیرد.
- پایه‌گذاری بنیاد حامیان دانشگاه صنعتی شریف
همانطور که پیشتر آمد در ساختار پیشنهادی، بنیاد حامیان دانشگاه محور اصلی نظام تأمین منابع از محل هدایا و وقف است؛ وظایفی از جمله برقراری ارتباط با نیکوکاران مستقل و نیز هماهنگی با دیگر نهادهای علاقمند در جذب منابع از محل هدایا و وقف، بر عهده ی این بنیاد است؛ به همین خاطر، معاونتی با عنوان جذب منابع در ساختار آن پیشبینی شده است؛ وظیفه ی مدیریت منابع جذب‌شده از نیکوکاران نیز به معاونت سرمایه‌گذاری سپرده شده است. با توجه به اینکه مدیریت سرمایه امری تخصصی است، کمیته ای مشورتی برای تعیین سیاستهای کلان سرمایه گذاری در نظر گرفته شده که مدیران ارشد بنیاد حامیان دانشگاه را در واگذاری امور به کارگزاران حرفه ای و امین یاری میرساند.
-
گردآوری اطلاعات نیکوکاران دانشگاه و برقراری ارتباط با آنان
پراکنده بودن اطلاعات نیکوکارانی که طی سالهای گذشته از دانشگاه حمایت کردهاند، سبب شده بود که به برقراری ارتباط با آنان، آگاه کردنشان از چگونگی هزینه کرد کمک هایشان و نیز قدردانی از ایشان، توجه کافی نشود و در پی آن، اعتماد و انگیزه ی نیکوکاران برای حمایت از دانشگاه کاهش یابد. از این رو گردآوری اطلاعات نیکوکاران از نهادهای گوناگون مانند دانشکده ها، بنیاد حامیان دانشگاه و روابط عمومی دانشگاه و تکمیل بخشی از آنها طی برقراری ارتباط مستقیم با نیکوکاران، از اقدامات انجام شده در مرکز بوده است. اکنون بانک اطلاعاتی ارزشمندی از نیکوکاران و میزان و نحوه حمایت ایشان از دانشگاه تهیه شده است و یک نسخه از آن در مرکز و نسخه دیگر آن در بنیاد حامیان دانشگاه نگهداری میشود.
- برگزاری مراسم ضیافت افطار
مراسم ضیافت افطار، یکی از مهمترین رویدادها در زمینه ی برقراری ارتباط با نیکوکاران به شمار میآید. همچنین بخشی از هدف جذب منابع از محل هدایا و وقف، در این مراسم محقق میشود. پس از برگزاری مراسم ضیافت افطار در دو سال پیاپی تصمیم بر آن شد که انجام این کار در سال های پس از آن به بنیاد حامیان دانشگاه واگذار شود؛ برای برگزاری هرچه بهتر مراسم در سالهای پسین، اسناد و تجربه های مرکز در این زمینه به این بنیاد منتقل شد.
- فعال شدن انجمن فارغ التحصیلان در جذب منابع
برای به کارگیری ظرفیت دانش‌آموختگان، کمیته‌ای با حضور نمایندگان انجمن فارغالتحصیلان، بنیاد حامیان دانشگاه، معاونت دانشجویی، معاونت اداری و مالی و مرکز تشکیل شد؛ این کمیته تاکنون نشست های پرشماری را با محوریت نوسازی خوابگاه‌های دانشجویی برگزار کرده است. قرار دادن خوابگاه‌ها به عنوان یکی از دغدغه های دانشگاه و نوسازی آنها از محل کمک دانش‌آموختگان، زمینه را برای جلب مشارکت دانش‌آموختگان در امور دانشگاه فراهم خواهد کرد.
- پایه گذاری باشگاه والدین شریف
در بیشتر دانشگاه‌های معتبر در سطح جهان، دو گروه دانش‌آموختگان و والدین دانشجویان، مخاطبان اصلی تأمین مالی از محل نیکوکاری هستند. از این رو، داشتن سازوکار مناسب برای تعامل دانشگاه با والدین در دستور کار مرکز قرارگرفت. مشارکت خانواده‌ها در محیط دانشگاه میتواند موجب شناخت ایشان از نیازهای دانشگاه و تلاش برای پاسخگویی به این نیازها شود. البته همیاری خانواده ها با دانشگاه محدود به مسائل مالی نیست و میتواند در حوزه های دیگری از جمله اهدای تخصص نیز روی دهد.
کنشگری والدین در دانشگاه، میتواند در شناخت ایشان از فرصت‌هایی که دانشگاه پیش روی فرزندانشان قرار می‌دهد، مؤثر باشد. همچنین آگاهی بهتر از فضای دانشگاه میتواند به تقویت رابطه ی والدین با فرزندانشان نیز بیانجامد. بهبود رابطه میان والدین و فرزندان به‌نوبه ی خود میتواند برخی نیازهای عاطفی فرزندان را پاسخ دهد و در پیِ آن برخی معضلات که ریشه در استرس و حس تنهایی دارند، در محیط دانشگاه کاهش یابد.
به منظور پایه گذاری باشگاه والدین شریف، نشست هایی با معاونت‌های آموزش و تحصیلات تکمیلی، دانشجویی و همچنین فرهنگی و اجتماعی برگزار شد. سپس موضوع در هیأت رئیسه ی دانشگاه مطرح و مجوز پایه گذاری باشگاه گرفته شد. بر پایه ی مصوبه ی هیأت رئیسه، قرار شده است که پایه گذاری باشگاه والدین با سرپرستی معاونت فرهنگی و با همکاری مرکز انجام گیرد. مرکز با کمک معاونت فرهنگی، پیش‌نویس اساسنامه ای را برای طرح در هیأت رئیسه آماده کرد که تصویب آن، پیش‌نیازها را برای پایه گذاری و آغاز به کار باشگاه با کمک جمعی از والدین دانشجویان (به عنوان هیأت مؤسس) فراهم کرده است.
اقدامات آتی
اقداماتی که در این حوزه باید پیگیری شوند، عبارتند از:
- تدوین برنامه ی راهبردی بنیاد حامیان دانشگاه؛
- فعال شدن دانشکده‌ها در جذب منابع از نیکوکاران به‌ویژه دانش آموختگان و والدین دانشجویان؛
- راه اندازی باشگاه والدین با همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی؛
- تهیه و تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی در حوزه ی هدایا و وقف؛
- برقراری پیوند میان فعالیت های بنیاد حامیان دانشگاه، دانشکده ها، انجمن فارغالتحصیلان و باشگاه والدین به دو نظام برنامه ریزی و پایش و ارزیابی عملکرد.
چالشها و نیازها
چالش‌هایی که در راه جاافتادن نظام تأمین منابع از محل هدایا و وقف وجود دارد، عبارتند از:
- آماده نبودن دانشکده ها برای فعال شدن در حوزه ی جذب منابع از محل هدایا و وقف؛
- مشخص نبودن فرآیند اولویت بندی تخصیص منابع حاصل از هدایا و وقف.
دستاوردهای مورد انتظار
پیشبینی میشود با جاافتادن نظام تأمین منابع از محل هدایا و وقف در دانشگاه، یک جریان مالی قابل برنامه ریزی وارد دانشگاه شود و شماری از نیازهای دانشگاه با سرمایه گذاری این جریان پاسخ داده شوند. همچنین تعامل بنیاد حامیان دانشگاه با بیرون از دانشگاه و ارائه ی گزارش از فعالیت ها، میتواند اثر قابل توجهی بر روی تحقق هدف سرآمدی در اثربخشی اجتماعی و نیز تصویر دانشگاه در جامعه داشته باشد.